Jan-Paul Rutten

Gulpener Bierbouwerij, directeur-eigenaar

Vrije brouwer Jan-Paul Rutten – twaalfde generatie in het familiebedrijf – kon de helft van het jaar niet leveren aan de horeca. Toch zat zijn Gulpener Bierbrouwerij in 2020 allerminst stil: er kwam een nieuw brouwhuis, een nieuw product en met zus Maartje kreeg hij van koningin Máxima de Koning Willem I-prijs voor duurzaam ondernemerschap.

Donderdag de 12^e

Ik zat in een vertraagde slechte film en dacht telkens ‘Huh, wat gaan we nou weer doen?’ Terwijl ik het meeste met mijn achtergrond (tot 2012 was hij chirurg, mk) had moeten zien aankomen. Toen zondag de 15^e de horeca dicht ging zeiden sommigen nog dat dat voor drie weken zou zijn, maar ik zei hier maandagmorgen meteen: ‘Jongens dit gaat veel langer duren!’ Als medicus weet ik dat je zo’n virus niet 1-2-3 uitwist. In China zat alles al twee maanden potdicht in die tijd.

Konijn in de koplamp

Bij ons viel de fustenverkoop weg en dat is de helft van onze omzet. In die eerste week was ik dat konijn dat in de koplamp zat te staren: wat gaat dit in godsnaam voor ons betekenen? We hebben meteen al onze uitgaven gestopt, met de bank de liquiditeitsprognose doorgenomen, de hele riedel. We hadden nog nooit van ons leven géén horecaverkoop gehad. Dus als dat stilvalt, welke schade ontstaat er dan op de langere termijn?

Grootste voorraad ooit

De lente- en zomerpiek kwamen eraan, dan hebben we altijd al extra voorraad. Daarnaast zouden we in april ons nieuwe brouwhuis in gebruik nemen. En in het begin draai je daarmee nog niet op volle toeren, dus moesten we ook daarom extra voorraad aanleggen. Nou, er kon geen druppel meer bij in het magazijn: alle fusten en flessen zaten vol. De horecasluiting was voor ons dus echt ‘a perfect storm…’

Nieuw brouwhuis klaar

We stonden te trappelen om de ketel voor het eerst te vullen. Alles was aan elkaar gelast, we waren de kleppen al aan het droogtesten. En toen ging heel Europa in lockdown, moesten de Belgen van hoofdaannemer Meura, hun Kroatische ict'ers en de technici uit Oekraïne op stel en sprong naar huis. Voor we het wisten stonden we in een brouwhuis waar de lampjes brandden, maar waar niemand wist hoe je die moest bedienen… In juni hebben we dat pas weer opgepakt. Dat was heftig.

Voorraden wegspoelen

Toen in juni de horeca weer openging, konden we teren op onze voorraden uit de winter. Maar nu zijn de cafés en restaurants sinds oktober al ruim vier maanden dicht. Dan zit je met de houdbaarheid van je product. Als de horeca pas in mei weer open mag, kunnen we zeker een aantal tonnen door de goot spoelen. Dat is erg triest.

Take-away geen verdienmodel

Landelijk was de zomeromzet redelijk, maar niet zoals gebruikelijk. Nu in de tweede lockdown gaan we helemaal terug naar af. Ik spreek veel horeca-ondernemers: zij kunnen niet opeens iets anders verzinnen om geld te verdienen en met take away vul je maar een halve kies. Dat is geen verdienmodel voor de toekomst. Hun passie is mensen laten genieten, lachende gezichten creëren en die wordt hun ontnomen. In de zomer bloeide hun passie weer even op, maar nu kwijnen ze voor je neus weg. Dat vind ik verdrietig. Met de Nederlandse brouwers pleiten we in Den Haag hard voor genoeg steun aan de horeca.

Pubquiz met 1.000 thuisblijvers

Vanaf maart hebben we vol ingezet op online activiteiten: webshop, pubquiz, proeverijen. Dat was een groot succes. Op een gegeven moment schreven zich wel driehonderd teams in voor de pubquiz en maakten we lol met duizend mensen thuis. Er gingen per week wel tweehonderd bierpakketten de deur uit. De dames van communicatie en de mensen van ons BrouwLokaal hebben dat ontzettend goed gedaan.

Wilde vergisting met bacteriën

Speciaalbier vormt ongeveer de helft van onze omzet. En de laatste jaren zien we alcoholvrij bier natuurlijk hard groeien. Maar gewoon 0.0 is voor ons niet spannend, we creëren liever een niche waar we ons fijn in voelen. En toen kwam ik kombucha tegen, een heel intrigerend drankje: ambachtelijk gefermenteerde thee, met dertig dagen wilde vergisting van bacteriën. Dat proces geeft een diepe smaak met mooie zure tonen. Dat fermentatieproces beheersen wij al tweehonderd jaar, dus zijn we gaan kijken of we op die markt iets nieuws konden toevoegen. Onze BATU kombucha is de eerste volledig suikervrije in Europa en de ontwikkeling daarvan was wel een puzzel. Sinds het najaar staan er onder een heel nieuw merk drie bijzondere smaken in het schap bij Albert Heijn.

Niet-duurzaam is geen optie

Een brouwhuis bouw je maar eens in de dertig jaar, daarover denk je diep na. En duurzaamheid is al 25 jaar ons vertrekpunt. In feite is dat voor de hele wereld de enige optie. Dus als ik een nieuw brouwhuis bouw dat maar ‘een beetje duurzamer’ is dan het oude, kan ik mezelf niet recht in de spiegel aankijken. Vanuit onze duurzaamheidsfilosofie vonden we dat we tot het uiterste moesten gaan. Onze ambitie werd daarom: 'fossielvrije bierproductie in 2030'.

Meest duurzame in Europa

Wat fossielvrij bierbrouwen precies betekende wisten we niet, maar het werd wel onze stip aan de horizon. Alleen het meest duurzame brouwhuis van Europa zou ons in de buurt van fossielvrij brengen. Maar hoe definieer je dat dan weer? We hebben vijf potentiële bouwers uitgenodigd om ideeën voor te leggen. Al snel haakten er drie af, onze vraag was te ingewikkeld voor hun. Een Duitse en Belgische firma gingen er wel serieus op in. We zijn dan wel een kleine brouwerij, maar dit zou ook wel eens hún toekomst kunnen worden.

Duurzaam op drie niveaus

Elke brouwhuis houdt aan het eind van het proces altijd tanks vol heet water over. Met die energie kunnen wij niets in onze brouwerij. Het Belgische Meura bedacht een brouwhuis waarin bijna alle warmte die we produceren weer wordt ingezet. We gebruiken nu 75% minder energie dan in ons vorige brouwhuis. De laatste 25% halen we eruit als we de warmtepomp installeren, dan zijn we helemaal fossielvrij. Die investering doen we – afhankelijk van Corona – zo snel mogelijk. Het derde element is ons grondstofgebruik: wij werken met granen uit de regio. Daarvoor was een speciale filter nodig waarmee we regionale en oergranen altijd goed kunnen verwerken, of het voorjaar nu koud en nat of warm en droog is.